Een groene omheining: welke haag kiezen?

Ben je nogal gesteld op je privacy en/of je veiligheid wanneer je in je tuin zit? Dan is een omheining de oplossing. Heb je het meer voor een natuurlijke uitstraling? Dan vormen haagplanten een betere optie. Er zijn natuurlijk heel wat mogelijkheden, en je kiest uiteindelijk wat het best past bij de rest van je tuin of woning, maar aan de andere kant zijn er voor sommige soorten wel bodemvereisten. We overlopen enkele vaak voorkomende haagsoorten en hoe je ze onderhoudt.

Beukenhaag

De beukenhaag is een van de meest gewilde soorten onder de groene afsluitingen. Beukenhagen zijn immers snelle groeiers (tot 50 cm per jaar), je zal dus snel na het aanplanten een mooie haag hebben.

Beukenhagen bestaan zowel met groen als met rood blad, waarvan naast het bladkleur enkel de prijs een noemenswaardig verschil is (lees: rood is duurder). Zowel bij de groene als de rode variant worden de blaadjes tijdens de herfst bruin. Ze blijven echter aan de plant zitten tot een stuk in het voorjaar (na de winter), wanneer er plaats wordt gemaakt voor nieuwe bloei. Doordat de beukenhaag in de winter zijn bladeren niet verliest, is het om privacyredenen zeker een goede optie qua afsluiting. 

Beukenhaag planten

Het beste moment om een beukenhaag te planten, is de herfst of het vroege voorjaar. Houd wel de temperaturen goed in de gaten, want in de eerste dagen na het aanplanten mag het natuurlijk niet vriezen.

Zandgrond is ideaal voor de beukenhaag, in tegenstelling tot vochtige leem- en kleigronden. Een beukenhaag heeft ook absoluut kalkrijke grond nodig. Heeft hij dat niet, dan krijgt hij last van witte vlieg of schildluis. Een beukenhaag doet het zowel in volle zon als op schaduwrijke plekken goed. Je zal uiteraard sneller een dichte haag hebben op een lichtrijke plaats.

Hoe ga je te werk?

• Verwijder eerst het onkruid, daar waar je de haag wil.
• Zet de lijnen uit met paaltjes en een koord voor een rechte haag (of de kromming die je al dan niet wil).
• Graaf de nodige gaten, of meteen een volledige geul, van ongeveer 25 cm breed. De diepte moet ongeveer anderhalf keer de grootte van de wortels (of kluit) zijn.
• Voeg compost toe aan de grond. 
• Zet de planten recht in de geul of gaten en druk aan de met uitgegraven aarde.

Let er bij het aanplanten verder ook op dat je de aarde niet van tussen de wortels haalt, want daarin zitten schimmels die noodzakelijk zijn om voedsel op te nemen. Naast het voedsel dat de planten door het jaar heen onttrekken uit de bodem is het voorts aangeraden om een beukenhaag twee keer per jaar (aan het begin van de lente en aan het begin van de zomer) te bemesten met een specifieke hagenmest.

Beukenhaag snoeien

Een beukenhaag snoei je minstens één keer, doorgaans twee keer per jaar: eenmaal net voor de zomer en eventueel een tweede keer op het einde van de zomer, niet later dan september. Is de haag te hoog of te breed geworden? Dan is een vormsnoei niet voldoende en dient een grondigere snoeibeurt zich aan. Dat doe je het best in het voorjaar (voor maart), zodat de beukenhaag in de zomer kan floreren.

Snoei een beukenhaag nooit tot op de bast om zonnebrand te voorkomen. Top de bovenkant wat af en snoei ongeveer tot op de helft terug aan de zijkant(en). Eventueel doe je het in meerdere stappen, het ene jaar de bovenkant en de zijkant langs binnen, het andere jaar de zijkant langs buiten. 

Haagbeuk

Verwar de haagbeuk niet met de beukenhaag, want deze laat naar de winter toe wel zijn blaadjes vallen. De begroeiing is echter wel iets dichter dan bij een beukenhaag. Is privacy dus de hoogste nood in je tuin? Dan is de haagbeuk een goede optie voor jou.

Haagbeuk planten

Net als bij een beukenhaag, is het beste moment om een haagbeuk te planten het begin van de herfst (eind september/oktober) of het vroege voorjaar, nadat de kans op vorst zo goed als geweken is (maart/april).

De bodemsoort maakt voor een haagbeuk minder uit dan voor een beukenhaag. Een haagbeuk kan namelijk beter tegen vochtige klei- en leemgrond, maar gedijt evenwel in droge zandgrond. Zon of schaduw is eveneens weinig van tel voor de haagbeuk.

De aanplanting gebeurt op dezelfde manier als een bij een beukenhaag. Houd hier echter een diepte aan van ongeveer een halve meter. Het eerste jaar na aanplanting geef je de haag nog regelmatig water voor een goede opstart. Net als de beukenhaag, heeft de haagbeuk verder ook deugd van een jaarlijkse bemesting voor het groeiseizoen. 

Haagbeuk snoeien

• Geef de haagbeuk een jaarlijkse vormsnoei in de lente, voor een strakke look kan je in de nazomer ook nog eens snoeien, maar dat hoeft niet per se.
• Zorg ook hier voor een smallere bovenkant, zodat alle blaadjes voldoende licht krijgen.
• Snoei de bovenkant pas wanneer de plant de gewenste hoogte heeft bereikt, wacht daarmee tot deze de gewenste hoogte heeft bereikt.

TIP

Om het onderscheid tussen een beukenhaag en een haagbeuk te maken, kijk je naar de knoppen van de plant. De knoppen van de haagbeuk zijn kort en stomp (links), terwijl de knoppen van de beuk lang en spits zijn (rechts).

Heb je huisdieren? Plaats voor of achter de haag wat tuindraad zodat ze niet zomaar de straat kunnen oplopen

Buxus

De buxus is nog steeds een populaire wintergroene haagplant. Buxus staat namelijk bekend om zijn dichte groei en het vermogen om gemakkelijk in verschillende vormen te worden gesnoeid. Hierdoor kan het worden gebruikt voor formele hagen, maar ook voor sierlijkere randen of zelfs sculpturale elementen in de tuin.

Buxus aanplanten

Buxus gedijt het best in zand/leemgrond en kan over het algemeen het beste worden geplant in de late herfst of vroege lente, wanneer de grond nog vochtig is en de temperaturen mild zijn. Planten in de herfst kan gunstig zijn omdat de grond nog warm is van de zomer en de planten kunnen wortelen voordat de koudere temperaturen aanbreken. Als je in de lente plant, moet je dit doen vóór de groeiperiode begint.

Wat je zeker nodig hebt bij het aanplanten van buxus is zeewierkalk. De buxus is namelijk van nature uit eerder een rotsplant, dus simuleer je die situatie zo goed mogelijk. Voeg kalk toe aan de bestaande grond, en meng met wat bodemverbeteraar om de textuur te verbeteren. Bevochtig ook de wortels voor je de buxusplant in de grond steekt.

Buxus snoeien

Een jonge buxus moet twee keer per jaar gesnoeid worden: één keer voor de langste dag (21 juni), en een tweede keer tegen de herfst (tussen half september en half oktober). Later mag niet, want dan gaan die jonge nieuwe scheutjes niet de kans krijgen om voldoende af te harden tegen de volgende winter.

Je buxus snoeien doe je best op een dag dat het niet té warm is, want gesnoeide buxus en té warme temperaturen, die gaan ervoor zorgen dat de buxus uitdroogt en dat het heel lang duurt eer hij regenereert. Je snoeit beter op een regenachtige dag. Op een natte buxus gaan de scharen namelijk veel beter snijden. Je gaat veel gaver kunnen werken tijdens licht regenweer, of als je eerst de buxus eens goed nat giet.

Grotere struiken hebben meer baat aan één snoeibeurt per jaar. Als je te strak snoeit en altijd twee keer per jaar blijft snoeien, wordt de buitenkant bijna een schelp rond de takjes die na een periode met nat weer niet genoeg opdrogen. Dan krijg je buxusschimmels en dat kan op termijn zorgen voor vervelende ziektes.

Alternatieven voor de buxus

Belangrijk is wel dat buxus de laatste jaren is getroffen door ziekten zoals de rupsen van de buxusmot en buxusschimmel. Overweeg of de voordelen opwegen tegen de risico's en het benodigde onderhoud. Er zijn al biologische middeltjes om die buxusmot te bestrijden, maar het is ook interessant om naar alternatieven te kijken.

In deze tijd van buxusziekten vormt de lonicera nitida of struikkamperfoelie een uitstekend alternatief voor buxus. Ze groeien echter veel sneller dan de buxus. Het spreekt dan vanzelf dat je die lonicera’s meer moet snoeien dan de buxussen. Andere wintergroene opties die het goed doen in zand/leemgrond en in schaduw:

• Schijnhulst: deze wordt niet groot en heeft maar één scheerbeurt per jaar nodig en bloeit in het vroege voorjaar;
• Sneeuwbal: een intensere bloei dan de schijnhulst, maar eveneens een robuuste plant die niet ziektegevoelig is;
• Glansmispel: een compacte, robuuste en resistente plant waarvan de bladeren rood verkleuren in het voorjaar. 

Cipreshaag

Cipressen staan bekend om hun slanke, kegelvormige groei en worden vaak gebruikt als sierbomen in tuinen en parken. Ook voor hangen vormen cipressen een populaire keuze. Het gaat immers om groenblijvende en snelgroeiende planten.

Soorten cipressen

Binnen de cipressen wordt er vaak een onderscheid gemaakt tussen de schijncipressen en de leylandcipressen. Voor hagen wordt er hoofdzakelijk geopteerd voor leylandcipres. Leylandcipressen hebben immers een snelle, dichte en opgaande groeiwijze. Schijncipres staat dan weer bekend om zijn compacte, piramidale groeiwijze met platte, waaiervormige takken. Het heeft een langzame tot gemiddelde groeisnelheid en is meer geschikt voor het kweken als een solitaire boom.

Cipres aanplanten

Cipressen kunnen in principe op elk moment van het jaar worden geplant, maar de herfst of de vroege lente vormen ook hier het ideale moment.

De grondsoort maakt in principe niet zo veel uit. Over het algemeen gedijen cipressen het beste in goed doorlatende grond die vochtig blijft maar niet te nat wordt. Cipressen hebben ook graag een pH-neutrale grond. Verbeter de bodem indien nodig door organisch materiaal zoals compost toe te voegen om de bodemstructuur en voedingsstoffen te verbeteren. Zeker bij klei- en leemgrond helpt het wel om organische compost toe te voegen bij de aanplant. Verder is qua licht volle zon tot halfschaduw ideaal voor een cipres.

Over het algemeen wordt aanbevolen om cipressen met tussenpozen van 60 cm tot 120 cm te planten, afhankelijk van de gewenste dichtheid van de haag. Qua diepte zorg je ervoor dat de plantdiepte overeenkomt met de hoogte van de pot waarin de cipressen worden gekweekt.

Geef de cipressen voldoende water direct na het planten om de wortels te helpen vestigen. Blijf de haag regelmatig water geven, vooral tijdens droge periodes, om ervoor te zorgen dat de grond gelijkmatig vochtig blijft. Leg ook op de bodem rondom de cipreshaag wat mulch, houtsnippers of compost.

Cipreshaag snoeien

Om een cipreshaag in vorm te houden snoei je één keer per jaar. Een vormsnoei doe je in de late lente of de vroege zomer, wanneer de groeifase is voltooid.

Je wacht bij een cipreshaag met toppen tot de haag zijn gewenste hoogte heeft bereikt. Eens je een cipreshaag topt zullen de haagplanten namelijk meer in de breedte uitlopen. Alleen zijscheuten die naar boven groeien zullen boven het snijpunten van de hoofdtakken uitkomen. Het toppen of inkorten doe je best in het vroege voorjaar (februari-maart). 

Bij een cipreshaag snoei je nooit te fors terug. Snoei nooit in de stam, want dan zullen er geen nieuwe scheuten meer groeien en verkrijg je al snel gaten en kale plekken.

TAXUSHAAG

Onder de groene omheiningen blijft ook de taxushaag een evergreen, letterlijk, want deze soort blijft eveneens in de winter groen. Deze heeft een naaldvormig blad en kent eveneens een zeer dichte begroeiing. De taxus groeit echter een stuk langzamer, tot 30 cm per jaar. Let wel op met huisdieren en kleine kinderen, want een taxus is een giftige plant.

TAXUSHAAG AANPLANTEN

Een taxus kan, net als een cipres, gedijen in verschillende grondsoorten, zolang het niet te nat is. Wil je toch een taxus en heeft je tuin een vochtige bodem? Dan kan je overwegen om een drainagebuis te plaatsen onder de plek waar je de haag wil aanplanten. Qua plaatsing zijn zowel zonnige als schaduwrijke plekjes goed voor deze plantsoort.

Net als andere hagen, plant je een taxushaag bij rustige weersomstandigheden - geen extreme hitte en geen vriestemperaturen. De beste periode is tussen eind september en eind maart. Kies ook een droge dag uit voor het planten, taxussen staan niet graag te nat.

De manier van planten aanplanten, is eigenlijk net hetzelfde als bij een haagbeuk of een beukenhaag. Plant je taxushaag niet te diep. De hoogte van de kluit is ruimschoots voldoende. Houd verder zeker het eerste kwartaal na aanplanting de grond vochtig, zonder dat je de planten verdrinkt. 

Een taxushaag bemest je – naargelang de bodemsamenstelling – ook aan het begin van de lente en het begin van de zomer eens. Een taxus bekalk je best ook eenmaal per jaar.

TAXUSHAAG SNOEIEN

Een taxushaag groeit vrij traag, maar krijgt best twee snoeibeurten per jaar om mooi in vorm te blijven. Eigenlijk kan je een taxus op elk moment van het jaar snoeien (uiteraard niet wanneer het vriest of zeer warm is), maar de beste momenten zijn in het voorjaar (mei of juni) of keer later in de zomer (augustus of september). De allereerste snoeibeurt doe je pas wanneer de haag zijn gewenste hoogt heeft bereikt.

Een taxus kan je best fors terugsnoeien, zo je het wil en indien nodig, maar laat in ieder geval ook hier onderaan de haag iets breder, zodat daar licht aan kan. Het bijzonderste aandachtspunt bij het snoeien van een taxushaag, is om lange kledij en handschoenen te dragen. Het gaat immers om een giftige plant. Spring dus ook voorzichtig om met het snoeiafval.

BRUINE TAXUSHAAG?

Merk je dat je taxushaag rode of bruine plekken begint te vertonen? Dat kan wijzen op een te zure bodem. Dan is het aangewezen om de grond ook eens te bekalken. Voor je dat doet, check je wel de pH-waarde van de bodem. Als die waarde tussen de 5,5 en de 8 ligt, is de zuurtegraad van de bodem namelijk het probleem niet. Andere oorzaken kunnen zijn: de taxuskever, een te (on)diepe aanplanting, een teveel of net een tekort aan water. Bij een goede pH-waarde haal je er dan best een professional bij.

 

Thuja

LAURIER en liguster

Onder de groenblijvers is ook de laurierhaag nog steeds een gewilde haagplant. Er zijn verschillende soorten die in verschillende tuinstijlen passen. Een laurierhaag groeit snel (tot 50 cm per jaar), zowel in de lengte als in de breedte en kan wel tot 6 m hoog worden. Tijdens het voorjaar komen er witte bloemen aan de plant.

LAURIERHAAG

LAURIERHAAG AANPLANTEN

Net als vele andere hagen, is deze ook gevoelig aan te vochtige ondergronden. Kies dus voor een lichte zandgrond of leg een drainagebuis aan diep genoeg onder de haag. Qua plaats kan je voor zowel een zon- als schaduwrijke plek kiezen. 

Het moment van aanplanting maakt voor een laurierhaag niet zo veel uit. Het best doe je dat niet op een te warme, zonnige dag en uiteraard ook niet wanneer het overdag vriest. Is er enkel sprake van nachtvorst rond de dag van aanplanting? Dan zal de haag er in de regel niet veel last van ondervinden.

De werkwijze loopt gelijk met die van een taxus of een beukenhaag, zoals eerder beschreven. Zorg dat het volledige worstelstelsel zich in de grond bevindt en dat je wat compost in de grond verwerkt voor een goede doorstart. Ook hier is regelmatig bewateren tijdens de eerste maanden na aanplanting van tel. 

LAURIERHAAG SNOEIEN

• Een laurierhaag snoei je niet meer dan twee keer per jaar. Het ideale moment is het vroege voorjaar: maart en april.
• Een twee snoeimoment kan in de nazomer, maar niet later dan september.
• Kies een bewolkte dag uit voor het snoeien.
• Bemest de haag met een hagenmest na de (eerste) snoeibeurt van het jaar.

 

LIGUSTERHAAG

Ook de liguster blijft in de winter zijn groene blad behouden. Deze kan, net als de laurierhaag, tussen de dichte bladerstructuur witte bloemetjes tevoorschijn toveren (in de zomer). In het najaar kan je tussen het gebladerte ook zwarte besjes ontwaren. Let wel op met kinderen en huisdieren, want zowel de bladeren als de bessen van de liguster zijn giftig. 

LIGUSTERHAAG AANPLANTEN

Een ligusterhaag kan je op nagenoeg alle bodems aanplanten, al is een neutrale pH-waarde wel aangewezen. Test dus eerst de bodem, voor je finaal je keuze maakt. Verder kan een liguster best wel wat vocht meester, maar zware kleigrond is toch af te raden. Of de plaats nu schaduwrijk of in volle zon ligt, speelt voor de liguster evenzeer geen zo'n grote rol, zolang er geen direct zonlicht op de wortels terechtkomt, kan de plant gedijen.

Qua periode plant je deze hebt best in de winter, tussen november en april. De werkwijze loopt ook gelijk aan de andere soorten hagen die hierboven werden besproken. De plantgaten of geul maak je een 35 cm breed en een halve meter diep. 

LIGUSTERHAAG SNOEIEN

• Doordat een ligusterhaag snel groeit, is er twee tot vier keer per jaar een snoeibeurt nodig – het best vinden de snoeimoment plaats in de zomer, tussen mei en september. Al kan een eerste snoeibeurt eigenlijk ook al vanaf de lente aanbreekt, in maart.
• Een doorgedreven terugsnoei doe je het best in mei, net voor de plant zijn groeispurt kent.
• Ook hier snoei je het best iets verder terug bovenaan dan onderaan, zodat de onderste bladeren genoeg zonlucht vangen.

REGELGEVING
Ben je van plan om een haag aan te planten? Hou er dan rekening mee dat ie die op minstens een halve meter van de perceelgrens moet plaatsen. Gaat het om een gemeenschappelijke haag? Dan mag die op een kleinere afstand, of zelfs op de perceelgrens staan indien jij en je buur het daarover eens zijn.

BIJVRIENDELIJKE ALTERNATIEVEN

Tot de bijenvriendelijke heggen behoort ook de azalea, die laag groeit en dus niet geschikt is als bescherming tegen inkijk. Rhododendron, ook een klassiek soort heg, stelt veel eisen aan de bodemgesteldheid, maar is bijzonder geschikt voor plaatsen met veel schaduw. Een andere bijenvriendelijke heg die het noemen waard is, is de berberis die veel pollen en nectar te bieden heeft. Een echt buffet voor bijen – als die doornen er toch niet waren.