Opkomst der platformen
Zelfs Adobe ziet nog kansen voor print
Het is marktconsolidatie wat de klok slaat. Voor kleinere, traditionele drukkerijen is het lastig concurreren met grote overnemende partijen. Aansluiting bij een van de vele online platforms lijkt voor sommigen een oplossing. De aanbieders beloven omzet, middelen en nieuwe klanten. Maar met welk platform ga je in zee, waar moet je op letten? En waar letten zij op?
Jarenlang ging het bij beurzen en evenementen over de ‘cloud’ en ‘portals’, en white labelshops. Drukkerijen stonden niet meteen in de rij. Gedoe met API’s en digitale koppelingen, geen direct contact meer met klanten of vaste relaties en het ongemakkelijke idee dat allerlei commerciële informatie wordt uitgewisseld via een externe partij.
Ondertussen gingen de ontwikkelingen bij de opdrachtgevers van de grafische industrie gewoon door. Klanten willen online bestellen, het liefst alles bij dezelfde partij, ze willen statusupdates van hun bestellingen en ze willen snelle levering – uiteraard tegen een aantrekkelijke prijs. Soms willen ze alleen een product in de markt zetten of zelfs alleen maar het ontwerp daarvoor aanbieden. Daar is nog een component bijgekomen: de klant wil bij voorkeur een leverancier met een goed verhaal op het gebied van duurzaamheid.
Voor een kleine onderneming is het uiterst lastig om zelfstandig zoveel wensen tegelijk te vervullen. Uitbesteden en samenwerken doen we in de grafische industrie al sinds jaar en dag, maar tegen het service- en prijsniveau van de grote spelers valt moeilijk op te boksen. Klanten weten nauwelijks het verschil tussen traditioneel drukwerk bestellen en printing-on-demand. Ze maken geen onderscheid tussen bedrukt textiel, een banner, een flyer of een magazine. Ze bestellen drukwerk, zoals ze een scheerapparaat, een overhemd of telefoon bestellen.
De online drukkerijen sprongen in het gat in de markt en creëerden met hun gebruiksvriendelijke webshops, slimme partnerschappen en handige productiemethoden schaalgrootte en daarmee lage prijzen. Grote drukkerijen legden zich toe op de productie voor dergelijke online-bedrijven. Naarmate de bedrijven groeiden, werden de internationale ambities ook steeds groter. Ze openden vestigingen in het buitenland en gingen ook daar op zoek naar partners.
Wat de traditionele drukker nog steeds bestaansrecht geeft: hij heeft een lokale en/of regionale functie. De klant weet dat het drukwerk in de buurt wordt geproduceerd. De klant van vandaag heeft daar nog een wens aan toegevoegd, hij wil namelijk dat het drukwerk wordt geproduceerd in de regio van de eindklant, waar die zich ook bevindt. De platformeconomie is de uitkomst van de optelsom van deze ontwikkelingen. Zij maakt het mogelijk om met lage investeringen een internationaal snelgroeiend netwerk op te zetten, ze zorgt voor lokale productie in de buurt van het afleveradres en biedt kleinere drukkerijen de kans om niet ten onder te gaan door de concurrentie van de grote online spelers.
Een hypothetisch voorbeeld
Stel: een fotograaf maakt een plan voor een bijzonder fotoboek met beelden van de watervallen van IJsland. Het is te bestellen via zijn website. In eigen land denkt hij honderd exemplaren te kunnen slijten, maar verspreid over de wereld zijn er mogelijk tweehonderd keer zoveel geïnteresseerden. Met het drukken van 20.000 exemplaren, die vervolgens over de hele wereld moeten worden verzonden, neemt hij een groot financieel risico, de verzendkosten zijn hoog en de consument moet lang wachten op het product. Daarbij komt dat de oplossing niet milieuvriendelijk is, vanwege alle vervoersbewegingen. Stel dat er 5.000 exemplaren onverkocht blijven, dan belanden die bij het oud papier. Het is bovendien een hoop werk voor de fotograaf, die het boek zelf moet ontwerpen en opmaken, zelf een website moet bouwen om zijn boek aan te kunnen bieden en zelf de marketing op touw moet zetten.
Een platform lost een heleboel problemen voor de fotograaf op. Hij maakt het boek online op, met gebruiksvriendelijke online software. Hij creëert een commerciële omgeving binnen het platform, of hij biedt zijn boek aan via een van de bestaande webwinkels die er zijn te vinden. Bij elke bestelling wordt het boek op afroep gedrukt in een drukkerij in de buurt van het afleveradres. Alle administratieve en productionele handelingen zijn voor rekening van het platform. De fotograaf krijgt elke maand keurig de opbrengst van zijn boek op zijn rekening gestort.
Het is maar een voorbeeld, dat zeker niet voor alle platformen opgaat. Platformen zijn er in allerlei soorten en maten. Soms gaat het alleen om gezamenlijke inkoop van verbruiksgoederen, soms is het een alles-in-één-oplossing die webwinkels, productie en workflow faciliteert. De belangrijkste overeenkomst tussen de verschillende smaken: ze werken allemaal via de cloud. Het is voor gebruikers eerder een kwestie van inloggen en deelnemen dan van installeren en configureren.
Een paar muisklikken
Gelato is, naar eigen zeggen, zo’n alles-in-één-oplossing. Wie er inlogt krijgt een serie vragen voorgeschoteld en aan het eind staat er een werkomgeving klaar die – als het goed is – precies voldoet aan de wensen van de gebruiker. De drukker krijgt de belofte dat zelfs de productionele workflow en automatisering, van orderaanvraag tot eindproduct door de software GelatoConnect wordt geregeld. Wie de marketinguitingen van Gelato beluistert, krijgt de indruk dat zowel de klant, die bijvoorbeeld bedrukte T-shirts wil verkopen, als de producent, die de T-shirts moet bedrukken, met een paar muisklikken klaar is. Geld verdienen gaat dan verder vanzelf – althans, dat is de indruk die wordt gewekt.
Wat Gelato goed doorziet, is de koudwatervrees van drukkerijen (en hun klanten) voor IT-handelingen.
Grafici schrikken meestal van de gedachte dat er een API gebouwd moet worden om aan te sluiten bij een platform. Die drempel wordt door veel moderne platformen weggenomen.
Logisch vervolg
Ook softwareleverancier Four Pees belooft dat er geen IT-kennis nodig is voor de aansluiting bij het nieuwe platform Atomyx. Atomyx werkt toe naar een totaaloplossing en noemt zichzelf een integration platform as a service (iPaaS). De gebruiker krijgt de beschikking over verschillende softwaretoepassingen die Four Pees eerder als losse toepassingen aanbood. Bij Atomyx zijn ze volledig geïntegreerd in een cloudoplossing. Dat werkt niet alleen efficiënt, aldus de leverancier, maar het kan ook veel tijdwinst opleveren. Zo gaat het online controleren van grote hoeveelheden pdf’s vaak sneller dan de verwerking op de eigen server.
De gebruiker van Atomyx kan het platform op allerlei manieren inzetten, bijvoorbeeld om samen te werken met andere drukkerijen en andere online printplatforms. Daarmee lijkt het systeem de gebruiker meer vrijheid te gunnen dan Gelato, dat de indruk wekt alle taken van de aangesloten drukkerij over te nemen. In feite is Atomyx het logische vervolg op het werk dat Four Pees als digitale integrator altijd al bij zijn klanten uitvoerde. Simpelweg software aanschaffen en installeren is onvoldoende om een workflow efficiënt te laten werken. De implementatie en configuratie werd daarom vaak door Four Pees zelf ter plekke gedaan. Met Atomyx wordt dit traject voor een deel overbodig. De systeemintegrator kan de configuratie grotendeels op afstand begeleiden, mocht dit al nodig zijn.
Een van de platformen waarmee Atomyx gekoppeld kan worden is Cloudprinter.com. De doelstelling is duidelijk: print on demand, overal. Drukwerkopdrachten worden automatisch doorgestuurd naar de juiste producent met de gunstigste ligging ten opzichte van het afleveradres. Over de integratie is het bedrijf redelijk duidelijk: het vereist wat technisch inzicht. Op de website zijn de instructies en broncodes voor ontwikkelaars terug te vinden. Het heeft de drukkerijen niet meteen de bomen in gejaagd, want meer dan 240 printlocaties in ruim honderd landen zijn aan het systeem verbonden.
De belofte van Cloudprinter maakt duidelijk hoe een platform in combinatie met een netwerk van specialisten en productielocaties de voordelen van lokale drukkerijen kan benutten. Opschalen en afschalen is eenvoudig, de levering is snel, goedkoop en milieuvriendelijk, want de vervoersafstand is kort.
Online ontwerpen
De marketing van Canva zit anders in elkaar. Dit bedrijf profileert zich vooral als online ontwerpomgeving voor allerlei toepassingen, waaronder print. Je kunt het eigen ontwerp als pdf downloaden en zelf (laten) afdrukken, maar je kunt het ook meteen als drukwerk via Canva bestellen.
Er zit een addertje onder het gras bij bedrijven als Canva. Het ontwerpen met het systeem is extreem eenvoudig. Het wordt dan ook veel gebruikt door bijvoorbeeld marketeers, die de technische kennis van een professionele ontwerper moeten ontberen. Maar drukkerijen die niet bij Canva zijn aangesloten, krijgen dan een pdf opgestuurd die niet voldoet aan de standaarden waar ze aan gewend zijn. Dit stelt speciale eisen aan de controle, het kleurbeheer en de workflow.
Dat het concept van Canva en Gelato werkt, blijkt wel uit het feit dat softwaregigant Adobe met de laagdrempelige ontwerptool Express AI dezelfde weg bewandelt. In juli kondigde de softwaregigant aan te werken aan een wereldwijd netwerk van printbedrijven. Het ontwerp vanuit Express AI laten afdrukken bij een aangesloten bedrijf is mogelijk. Maar bedrijven kunnen Express AI ook integreren in hun websites, zodat hun klanten ermee kunnen ontwerpen.
Belangrijke vragen
Aansluiten bij een platform is voor veel bedrijven aantrekkelijk. Er is veel om uit te kiezen en het kan op allerlei niveaus. Werken in de cloud is min of meer ingeburgerd. Toch is het belangrijk om vooraf informatie in te winnen over de voorwaarden. Als de opdrachten, managementinformatie en automatisering via hetzelfde platform verlopen, kan het bedrijf er volledig afhankelijk van worden. Wat te doen als de opdrachtenstroom opdroogt? Heeft het platform het recht om na verloop van tijd opnieuw te onderhandelen over de tarieven? Kan het platform afscheid nemen van uw bedrijf als het ontevreden is over de kwaliteit? Wat gebeurt er met alle klantinformatie?
En dan is er nog de kwestie van de beveiliging. Hackers kunnen een slecht beveiligd platform eenvoudig platleggen en alle informatie stelen die er aanwezig is. Het platform kan een fout maken op de website of last hebben van een bug in de software. Wanneer een doorsneebedrijf te maken krijgt met cybercrime of een computerstoring is dat problematisch voor dat bedrijf. Bij een platform is direct een netwerk van bedrijven de dupe. Het platform hoort daarom een goed verhaal te hebben over de borging van de veiligheid van de systemen.
Bedrijven doen er goed aan om zich in de materie van platformen te verdiepen. Het concept blijft groeien en is commercieel aantrekkelijk. In andere marktsegmenten zijn er de spectaculaire voorbeelden van Uber en Airbnb. Het zijn bedrijven die met relatief weinig personeel enorme omzetten genereren dankzij een groeiend netwerk. De grafische markt biedt voor de platformbouwers allerlei kansen. Het is belangrijk dat die kansen ook benut kunnen worden door de grafische bedrijven en hun klanten.
Machinebouwers partneren met platformen
De digitale persenbouwers HP en Landa grepen Drupa aan om hun partnerschap met respectievelijk Canva en Gelato aan te kondigen. Wat de samenwerking precies inhoudt, bleef in nevelen gehuld. Beide platformen dienen als brug tussen de creatieve en producerende klant en zijn niet gebonden aan specifieke apparatuur.
HP lijkt in zijn persbericht te hinten op de integratie van de eigen software met die van Canva, wat tot bepaalde productievoordelen kan leiden. Een persbericht over de samenwerking tussen Landa en Gelato bestond vooral uit het prijzen van elkaars producten en diensten. De marketingmedewerkster op de Drupa-stand van Gelato moest het antwoord schuldig blijven op vragen over de samenwerking. “In principe zijn we machine-agnostisch. De gebruiker kiest zijn eigen machinepark en wij sluiten daarop aan. De samenwerking tussen Landa en Gelato moet dus op andere terrein waarde toevoegen.”
Navraag op de stand van een van de andere platformontwikkelaars verschafte enig inzicht. Zowel de machine- als platformbouwers hebben informatie over de techniek, de financiële- en marktpositie van hun klanten. Deze informatie is weliswaar vertrouwelijk, maar toch zijn er ongetwijfeld situaties denkbaar waarbij beide partijen met kennisuitwisseling hun voordeel kunnen doen.
